“De nadruk is heel eenzijdig op taal komen te liggen, zonder integrale aanpak en maatwerk. De oplossing moest komen van een markt vol cowboys: taalscholen die gingen voor financiële winst.” De bedrijfjes konden per persoon tienduizend euro binnenhalen, zo legt hij uit. “Dat was belangrijker dan het bieden van begeleiding.” De resultaten blijven in veel Nederlandse gemeenten dan ook onder de maat. De taalkennis van de meeste inburgeraars is beperkt en het vinden van een baan lastig. Daarom werd aan een nieuwe Wet gewerkt die uiteindelijk per 1 januari 2022 van kracht is gegaan.
Het experiment
De nieuwe Wet inburgering liet lang op zich wachten. Te lang, vonden veel lokale bestuurders onder wie Van Eijk. Hij besloot daar waar mogelijk al in de geest van de nieuwe wet aan de slag te gaan. “Amersfoort hecht belang aan maatwerk voor de inburgeraars, de mens moet centraal staan. Daarbij moet je kijken naar bijvoorbeeld de levensfase en behoeften van de mensen om wie het gaat. Sommigen hebben hulp nodig bij het vinden van betaald werk en een sociaal netwerk. Die inburgeraars hebben een extra zetje nodig.”
“Als gemeente kopen we niet zomaar in. We hebben gekozen voor een partij, stichting Integratiewerk, die werkt vanuit een integrale aanpak met jarenlange ervaring,” zegt hij. “De intensiteit van het inburgeringstraject is groot in Amersfoort. Onder de vorige wet lag de focus bijna uitsluitend op taal, maar hier was de focus al breder. En onder de nieuwe wet kunnen we dat voortzetten. Het leren van de taal is gericht op het kunnen functioneren op de werkvloer. Er zijn heel korte lijnen tussen gemeente, UWV en Integratiewerk. Er zijn stageplekken. Met bedrijven werken we aan inclusief werkgeverschap. We zetten geen vinkjes, maar helpen mensen verder.”
Het resultaat
Voor de inburgeraars is deelname aan Integratiewerk niet verplicht, maar bijna alle inburgeraars kiezen ervoor. En dat werpt zijn vruchten af. In Amersfoort kreeg 28 procent van hen een baan binnen anderhalf jaar na het verkrijgen van het asiel, zo berekende het Verwey-Jonker Instituut. Dat was ver boven de 18 procent gemiddeld in Nederland. “De aanpak waarbij gemeente, Integratiewerk, UWV en bedrijven elkaar weten te vinden en afstemmen, sorteert effect. Ik zie ook veel gedrevenheid en motivatie bij de inburgeraars.”
Van Eijk noemt de aanpak een echte GroenLinks-aanpak. “We willen verder gaan dan voldoen aan de minimumeisen die de wet stelt. De ambitie is om iedereen volwaardig mee te kunnen laten doen. Het gaat ten eerste om een toekomstperspectief. De basis moet op orde zijn wat betreft werk, voorzieningen en geld. Ten tweede volgt het aanleren van de Nederlandse taal. Ten derde moeten zorg en welzijn op orde zijn. Denk bijvoorbeeld aan trauma’s die inburgeraars eerder als vluchteling hebben opgelopen; krijgt dat voldoende aandacht? En tenslotte de aansluiting met de samenleving met hulp van vrijwilligers en maatjesprojecten. Er zijn prachtige maatschappelijke initiatieven gericht op welzijn voor nieuwkomers. Ze zijn er meer dan je denkt. Koester dat!”
“ Mensen die goed inburgeren, ervaren minder stress, vinden sneller werk en worden gelukkiger ”
Van Eijk, die ook lid is van de Commissie PSI (Participatie, schuldhulpverlening en Integratie) van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), was betrokken bij de onderhandelingen vanuit de VNG met de minister. “Het waren in 2021 pittige onderhandelingen om voor de eerste drie jaar afspraken te maken over de financiering en de voorwaarden. Het zijn investeringen die zichzelf terugverdienen, vindt Van Eijk. “Mensen die goed inburgeren, ervaren minder stress, vinden sneller werk, worden gelukkiger én kosten de overheid uiteindelijk minder.”
Van Eijk is blij dat de nieuwe Wet Inburgering met een zeer ruime meerderheid van 148 stemmen in de Tweede Kamer is aangenomen. “Het gezond verstand lijkt met deze wet te zijn teruggekeerd. Het asielvraagstuk was gepolitiseerd en dat kreeg jarenlang zijn weerslag op het integratievraagstuk. Alsof er niet geïnvesteerd zou mogen worden. Maar iedereen is gebaat bij goede inburgering van nieuwkomers. Amersfoort heeft dat de afgelopen jaren al laten zien.”
Lees ook in deze Helling
Word vriend & ontvang de Helling
Altijd de nieuwste artikelen lezen? Als vriend van Wetenschappelijk Bureau GroenLinks ontvang je 4x per jaar de Helling per post. Ook heb je bij elke nieuwe editie direct toegang tot alle Helling-artikelen op onze website.
De Helling draagt bij aan verdieping en politieke visievorming binnen GroenLinks. Met jouw vriendschap steun je het werk van het tijdschrift en Wetenschappelijk Bureau GroenLinks.